เสน่ห์ของน้ำพริก คุณค่าทางโภชนาการและสรรพคุณทางยา
น้ำพริกเครื่องปรุงรวมมิตร น้ำพริกแต่ละภาคจะใช้ส่วนผสมคล้ายๆกัน ส่วนใหญ่การทำน้ำพริกจะใช้เครื่องปรุงที่มีอยู่ในท้องถิ่น และตามฤดูกาลของผัก ผลไม้ที่มีอยู่ในช่วงนั้นๆ เป็นหลัก
แต่หัวใจของน้ำพริก ไม่ว่าจะเป็นภาคไหนต้องมีพริกเป็นหลัก ซึ่งเป็นตัวชูรสในเรื่องของความเผ็ดหรือความหอมของน้ำพริกนั้นๆ
น้ำพริกเป็นการแสดงให้เห็นความชาญฉลาดแลภูมิปัญญาของบรรพบุรุษ ถ้าเราพิจารณาดูแล้วเครื่องปรุงแต่ละอย่างที่ใช้ทำน้ำพริกจะมีรสชาติ กลิ่นเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว ถ้ากินเฉพาะโดยไม่นำมารวมกันปรุงรสชาติคงกินได้ไม่มากและไม่อร่อย เช่น กะปิ คงเค็มปี้และกลิ่นคงไม่ชวนกิกิน กระเทียมทั้งรู้ว่าเป็นยา กินอย่างโดดเดี่ยวคงกลิ่นแรงติดปากและเผ็ดแบบกระเทียม พริกกินโดยไม่มีสิ่งอื่นร่วมคงได้แต่ความเผ็ดและกลิ่น กินอย่างเก่งคงได้แต่ 4-5 เม็ด (พริกขี้หนู) ถ้าเป็นพริกชี้ฟ้าคงกินได้อย่างเก่ง 1-2 เม็ด น้ำมะนาวทั้งที่รู้ว่ามีวิตามินสูง กินอย่างบริสุทธิ์โดยไม่ผสมกับอะไรเลย คงกินไม่ได้มากเกินกว่า 1-2 ช้อนโต๊ะ แม้แต่น้ำตาลที่มีรสหวานถูกปากคนบางคน กินน้ำตาลเป็นช้อนๆ คงได้แต่ความหวานอย่างเดียว
น้ำพริกจิ้มแต่ละภาค จะมีเอกลักษณ์ของตัวเอง เช่น ภาคเหนือน้ำพริกอ่องต้องใส่ถั่วเน่า ภาคกลางคือกะปิ น้ำพริกจิ้มภาคกลางจะต้องมีกะปิ ถ้าเป็นภาคอีสานต้องมีปลาร้าเป็นเครื่องปรุงสำคัญ สำหรับภาคใต้นั้น น้ำพริกจิ้มของภาคใต้จริงๆ จะมีทั้งใช้กะปิและบูดู
ความเผ็ดของน้ำพริกได้จากพริกหลากหลายแล้วแต่ว่าเป็นน้ำพริกอะไร ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของน้ำพริกจิ้มแต่ละถ้วย เช่น พริกขี้หนู พริกชี้ฟ้า พริกหนุ่ม พริกแห้งเม็ดใหญ่ พริกขี้หนูแห้ง เป็นต้น
เครื่องปรุงแต่ละอย่างที่อยู่ในน้ำพริกครกนั้นเข้ากันได้อย่างดีจึงทำให้น้ำพริกครกนั้นมีความอร่อยเป็นเอกลักษณ์ของน้ำพริกแต่ละชนิด การทำน้ำพริกแต่ละชนิด ต้องให้เครื่องปรุงแต่ละอย่างที่อยู่ในส่วนผสมกลมกล่อมมีรสเป็นเอกลักษณ์ของน้ำพริกแต่ละครก โดยไม่ใช้ความรู้สึกหรือความชอบของคนทำเป็นผู้ตัดสิน เช่น น้ำพริกกะปิรสเผ็ด พริกขี้หนูสวน นำเล็กน้อยแต่ในความเผ็ดต้องได้รสเค็มของกะปิและกุ้งแห้ง รสเปรี้ยวมะนาวและรสหวานของน้ำตาลปี๊บ เมื่อสรุปแล้วคือไม่เผ็ดจัดจ้านจนรสอื่นๆ เสียไปหมด ต้องให้เครื่องปรุงแต่ละอย่างที่มีอยู่ได้ทำหน้าที่อย่างเหมาะสมและกลมกลืนกับเครื่องปรุงอื่นจนเกิดความอร่อย
อาจารย์ศรีสมร คงพันธุ์
ผู้อำนวยการโรงเรียนการเรือนยิ่งเจริญ